ارزیابی تسهیلات صندوق های توسعة سرمایه گذاری بخش کشاورزی ایران به لحاظ هزینه مبادله وام گیری

هدف مقاله حاضر بررسی هزینه­ های مبادله دریافت تسهیلات از صندوق­های غیر دولتی توسعه سرمایه­گذاری است که کمتر از یک دهه از آغاز فعالیت آن­ها می­گذرد. هزینه­ های مبادله عاملی مهم و محدودکننده برای وام ­گیرندگان کوچک و خرده­ پا در استفاده از وام ­های رسمی به شمار می­رود. داده ­های مورد نیاز از شرکت مادرتخصصی حمایت از توسعه سرمایه­ گذاری و تکمیل پرسشنامه به روش نمونه­ گیری تصادفی طبقه­بندی شده در سال 1390 به دست آمد. در این مطالعه، ضمن برآورد و محاسبه هزینه مبادله دریافت تسهیلات، با استفاده از الگوی اقتصادسنجی آثار عوامل مؤثر بر هزینة مبادله وام­گیری بررسی شد. یافته­ های تحقیق نشان ­دهنده کنترل هزینه­ های مبادلاتی در جریان دریافت تسهیلات از صندوق­های توسعه سرمایه گذاری و کاهش این هزینه­ ها در صندوق ­های بزرگ­تر و دارای جریان مالی گسترده­ تر است. بر این اساس، میزان هزینه مبادله صندوق اصفهان 07/1 درصد و در دو صندوق کوچک­تر در استان­های گلستان و قم به­ترتیب 27/1 و 29/3 درصد محاسبه شد. نتایج الگوهای اقتصادسنجی نیز نشان­ دهنده اهمیت شرایط وام نظیر سود، حجم وام درخواستی و سپرده وام‌گیرنده همچنین ویژگی­ های وام­گیرنده شامل سطح تجربه و سواد، آموزش، سابقه تخلف و مدت­زمان صرف­شده در کاهش هزینه مبادله دریافت تسهیلات است. از آنجا که بیشتر عوامل مؤثر شناسایی ­شده مربوط به ویژگی­ها و شرایط وام­گیرنده بوده است، می­توان با تمرکز بر وام­گیرنده از طریق ارتقای توانمندی­ ها و سطح توسعه ­­یافتگی وی هزینه­های مبادله دریافت تسهیلات در سایر مؤسسات اعتباری را کاهش داد. توسعه و گسترش روش­های وام‌گیری گروهی که در سازوکار وام­دهی صندوق­های توسعه سرمایه­ گذاری مرسوم است می­تواند راهکاری مؤثر در این زمینه به شمار ­رود.